Girişimci olarak ilk yatırımını alacaksın, peki yatırımcılar senden bunun karşılığında ne istiyor? Şirketine yeni paydaşları dahil ederken yatırım değerinden fazla hisseyi elden çıkarmayı hiçbir girişimci istemez, aynı şekilde değeri şişirilmiş bir girişime yatırım yapmak da yatırımcılara cazip gelmez. Gelin görün ki startuplar için şirket değerleme başlı başına zorlayıcı bir alandır. Sonuçta girişimler genelde kısa süredir var olan, istikrarlı ve büyük bir nakit akışı olmayan kurumlar olduğundan, girişimler için şirket değerleme yöntemleri tasarlanmıştır.
Bahsedilenler göz önünde bulundurulduğunda, özellikle halka henüz açılmamış şirketlerde herhangi bir yatırım ilişkisi kurmadan önce şirket değerlemesinin yapılması tüm paydaşlar için en faydalısı olacaktır. İsabetsiz yapılan şirket değerlemesi ilerleyen zamanlarda da şirketi kötü etkiler. Peki şirket değerlemesi nasıl yapılır? Girişimcilik yolculuklarında şirket değerini belirlemede destek olacak, özellikle startuplara odaklı şirket değerleme yöntemlerinden bazılarını girişimciler için derledik.
1) Değer karşılaştırma
Halka açık olan şirketlerin değerlemesi açık ve güncel tutulan bir veridir, dolayısıyla şirket değerlemesi çoğu yeni girişim gibi halka arz edilmemiş şirketler için daha belirsiz ve önemli bir süreçtir. Özellikle erken aşama girişimlerin şirket değerlemesi yapılırken temel alınabilecek en somut verilerden biri benzer hizmetleri sağlayan rakip firmaların değerlemesidir.
Sektör rakiplerinin şirket değerlemesini inceleyip, rakiplerin temel performans göstergeleriyle (KPI) değerlenecek olan girişimin verilerini karşılaştırmak, muhtemel değerleme için aşağı yukarı bir fikir sağlayabilir. Önemli bazı KPI’lar da tekrarlanan gelir, kullanıcı sayısı, ücretli kullanıcı sayısı, traksiyon gibi pazara ne kadar hitap ettiğinizi gösteren verilerdir.Girişiminin erken aşamalarında iş planına şekil veren rakip analizi eğer başarılı bir şekilde yapılırsa, girişimini öne çıkaracak rakip avantajların da ileride değerlemeni etkileyebilir, unutma!
2) İndirgenmiş nakit akışı
Şirket değerlenmesi için izlenebilecek başka bir yöntem de indirgenmiş nakit akışı hesaplamasıdır. İndirgenmiş nakit akışı hesaplaması henüz istikrarlı bir nakit akışı olmayan şirketlerde uygulanması zor bir yöntemdir, çünkü şirketlerin mevcut gelirinden ilerideki potansiyeli hakkında öngörülerde bulunulur. Nakit girişinin ve gelirlerin düzenli bir şekilde kaydının tutulmasıyla oluşturulan işletmenizin nakit akışı tablosu, değerleme sürecinize destek olacaktır.
İndirgenmiş nakit akışı ürünü/hizmeti gelecek vaat eden ve kurulumu belli bir aşamaya gelmiş, ancak personel yetersizliği, sermaye yetersizliği, başarısız iş planlaması gibi sorunlardan dolayı performansı kısıtlı kalan şirketlerin gelecekteki muhtemel gelirlerinin hesaplanması yöntemidir. Yatırımcılar da gerekli desteği sağlayıp girişimin öngörülen potansiyeline ulaşmasına destek olabilir.
3) Yeniden yapım maliyetleri
Erken aşamalardaki girişimlerin değerlemesi için kullanılan verimli yöntemlerden bir tanesi de yeniden yapım maliyetlerini hesaplamaktır. Yeniden yapım maliyetleri, veya ‘reconstruction’ yöntemi, temel alınarak yapılan şirket değerlemesinde, benzer bir ekibi kurup sundukları ürünü/hizmeti piyasaya sürmek için gereken maliyet hesaplanır.
4) Karne (scorecard) yöntemi
Karne -veya scorecard– yöntemiyle değerleme özellikle erken aşama girişimlerde kullanılır. Aslında karne yöntemi karşılaştırma yöntemiyle biraz benzerlik gösteriyor, ancak yaklaşık değerleme miktarından ziyade, karne yöntemi değerlenecek girişimin değerlemesinin üst veya alt sınıra yakınlığına odaklanıyor. Karne yönteminde belli ölçütler sektör ortalamasıyla karşılaştırılarak, girişimin gelecekteki potansiyeli tanımlanır ve bu potansiyele göre rakiplerinden yüksek veya düşük değerleme alır.
Scorecard yöntemiyle şirket değerlemesinde kullanılan bazı ölçütler:
- Yönetici ve pazarlama ekiplerinin yetkinliği
- Ürün
- Pazar potansiyeli
- Rekabet
5) Aşamaya yönelik değerleme
Aşamaya yönelik değerleme, veya karşınıza çıkabilecek İngilizce adıyla ‘valuation by stage’, özellikle erken aşama girişimler için hızlıca hesaplanabilecek yaklaşık bir değerleme yöntemidir. Adından da anlaşılacağı gibi, aşamaya yönelik değerleme hesaplanırken girişimin bulunduğu geliştirme aşaması göz önünde bulundurulur ve bu aşamada ne kadar iddialı olduğu değerlendirilir.
Aşamaya yönelik değerlendirme yapılırken göz önünde bulundurulan aşamalar:
- Detaylı düşünülmüş bir iş planı.
- İş planını uygulayacak sağlam bir kurucu ekip.
- MVP veya prototip.
- Bir nevi temel kullanıcı kitlesi ve ortaklıklar.
- İstikrarlı büyüyen ve kar vadeden şirket geliri.
Şirket değerlemesinin yatırımcılar için önemi
Girişimlerle ilgilenen muhtemel yatırımcılar için isabetli bir şirket değerlemesi yapılması yüksek önem taşır. Doğru şirket değerlemesiyle yatırımcı, yatırdığı paranın karşılığını en verimli şekilde alacağının bir nevi güvencesini almış olur. Sen de erken aşamadaki girişimini ilerletirken şirket değerlemesinde önem verilen ölçütlere ağırlık ver, şirket değerlemen yapıldığı zaman bu süreci en karlı şekilde tamamla.
